Zniekształcenia poznawcze – co to?
Niekiedy nasz mózg chce ułatwić sobie życie i idzie „na skróty” w przetwarzaniu i interpretowaniu naszych sytuacji. Najczęściej niestety próbuje nas przekonać do rzeczy, które nie są prawdziwe – dokłada lub umniejsza na znaczeniu sytuacjom w naszym życiu.
Każdy z nas doświadcza zniekształceń, często zupełnie nieświadomie. Jest to normalne i chyba niemożliwym jest tego uniknąć. Lecz jednak gdy stają się one nasilone i dominują nasze postrzeganie rzeczywistości robi się niebezpiecznie. Wiele badań przeprowadzonych przez zespoły psychologów pokazuje, że błędy w myśleniu lub zniekształcenia poznawcze są szczególnie skuteczne w wywoływaniu lub nasilaniu objawów depresji. Nadal niejednoznaczne jest to, czy te zniekształcenia poznawcze powodują depresję czy depresja generuje zniekształcenia, ale jasne jest, że często idą one w parze. Wiadomo za to, że jest to ze sobą ściśle powiązane. Gdy depresja staje się stanem a myśli przeszkadzają w satysfakcjonującym życiu warto udać się na wizytę do psychologa.
Jakie mogą być przykłady takich myśli?
Mamy wiele zniekształceń poznawczych, a oto niektóre z nich:
– uogólnianie – wyciągamy ogólne wnioski na podstawie pojedynczego przypadku „zawsze tak będzie”, „nikt mnie nie lubi”, „to zawsze ja mam pecha”
– myślenie czarno-białe – spostrzegamy ludzi bądź zdarzenia w kategoriach „wszystko albo nic”, widzimy tylko skrajne możliwości jakiekolwiek potknięcie uznawane jest za totalną porażkę: „Skoro nie wygrałem, to znaczy, że się nie nadaje”
– minimalizowanie – ignorujemy bądź podważamy wszelkie pozytywne informacje: „Co z tego, że zdałem egzamin. Wszyscy zdali, więc pewnie był prosty”
– przepowiadanie przyszłości – zawsze w tych negatywnych barwach: „Na pewno nic mi się nie uda”
– czytanie w myślach – zakładamy, że wiemy co myślą inni: „Pewnie myśli, że jestem beznadziejna”, „Widać, że mnie nie lubi”
– myślenie emocjami – zakładamy, że nasze emocje informują nas o otaczającej rzeczywistości
– niesprawiedliwe porównania – interpretujemy zdarzenia przyjmując nierealistyczne standardy, koncentrujemy się na osobie, której idzie lepiej, porównujemy się z nią i oceniamy gorzej: ”Ona odnosi większe sukcesy” czy „Startowaliśmy z tego samego pułapu, a on już tak wiele osiągnął, w przeciwieństwie do mnie”
Gdy już trochę poznałeś zniekształcenia poznawcze przeczytaj jeszcze raz wymienione przykłady i zastanów się czy Tobie też się zdarza myśleć w ten sposób?
Poradnia Salomon, psycholog Łódż