Wchodząc w kontakt z substancjami psychoaktywnymi (np. z alkoholem, narkotykami, lekami czy dopalaczami), musimy być świadomi zagrożenia nałogiem. Teoretycznie nie jest to możliwe od pierwszego zażycia – w praktyce jednak zawsze musi być ten pierwszy raz, żeby się uzależnić. Problem związany z używaniem substancji psychoaktywnych jest powszechnym zjawiskiem zarówno wśród młodzieży jak i dorosłych. Jedną z najskuteczniejszych metod radzenia sobie z nałogiem jest terapia grupowa. Dzięki wsparciu psychoterapeuty oraz innych osób borykających się z podobnymi problemami, łatwiej uświadomić sobie pewne procesy, a tym samym stawić im czoła.

Etapy uzależnienia

  • Eksperymentowanie
  • Nadużywanie
  • Uzależnienie

Uzależnienie widziane oczyma psychoterapeuty

Pojęcie uzależnienia jest bardzo szerokie. Obejmuje ono wiele aspektów, między innymi: Internet, seks, leki, alkohol, narkotyki, dopalacze, nikotynę, pracę, zakupy, przedmioty itp. Działanie osoby uzależnionej staje się przymusem i ma bardzo negatywny wpływ na codzienne życie, zdrowie oraz relacje społeczne.

Droga do uzależnienia z reguły bywa długa. Jednak w przypadku niektórych osób nadużywających substancji psychoaktywnych – krótka. Psychoterapeuci nie są w stanie określić, ile czasu minie od etapu eksperymentowania do uzależnienia. Trudno jest jednoznacznie określić również od czego to zależy (od psychiki, preferencji, sytuacji rodzinnej?).

Bardzo często osoby zgłaszające się na grupową terapię uzależnień do Poradni Rodzinnej Salomon nie wiedzą, na jakim etapie się znajdują. Granice pomiędzy eksperymentowaniem, nadużywaniem a uzależnieniem całkowicie im się rozmyły. Wielu psychoterapeutów zauważa, że żaden spośród ich pacjentów nie chciał się uzależnić. Osoby borykające się z nałogiem długo wmawiają sobie, pomimo narastających konsekwencji, że problem ich nie dotyczy, ponieważ mają silna psychikę i w każdej chwili mogą powiedzieć sobie „dość”. Terapie grupowe pozwalają uświadomić sobie mechanizmy obronne, które stosują osoby uzależnione.

Pytania, które pomagają psychoterapeutom rozpoznać uzależnienie

Oto kilka pytań, które w połączeniu z doświadczeniem psychoterapeuty pozwalają stwierdzić, czy ktoś boryka się z problem uzależnienia.

  • Doznajesz silnej potrzeby lub przymusu zażycia danej substancji?
  • Tracisz kontrolę nad jej używaniem? Nie możesz się powstrzymać bądź przerwać jej używania?
  • W przypadku odstawienia substancji doznajesz przykrych dolegliwości fizycznych lub psychicznych (np. objawy absencyjne)?
  • Czy obserwujesz u siebie wzrost na daną substancję psychoaktywną (czyli cały czas zwiększasz dawki)?
  • Koncentrujesz się na używaniu danej substancji, przez co rezygnujesz z dotychczasowych rzeczy, które dawały Ci satysfakcję (np. uprawianie sportu, kontakt z rodziną)?
  • Kontynuujesz używanie pomimo tego, że wiesz, jak bardzo Ci szkodzi?


Jeżeli na trzy z powyżej wymienionych objawów utrzymują się nieprzerwanie przez pewien okres czasu w ciągu ostatniego roku, można rozpoznać uzależnienie. W takim przypadku bardzo pomocne okaże się wsparcie np. podczas terapii grupowej prowadzonej przez doświadczonego psychoterapeutę.

Przykładowe zachowania osoby uzależnionej

Kroki osoby pogrążonej w nałogu są stereotypowe. Przede wszystkim są skoncentrowane tylko na zdobyciu substancji, której w danej chwili potrzebuje psychika lub organizm. Człowiek uzależniony czuje potrzebę wykonania określonej czynności, ponieważ w innym przypadku nie jest w stanie skupić się na niczym.

Psychoterapeuci obserwują, że uzależnienie rozwija się bardzo powoli i stopniowo, a jego objawy są mylone z przyjemnością. Osoba uzależniona nie uświadamia sobie problemu, bądź stara się za wszelka cenę ukryć fakt, iż traci kontrolę nad swoim zachowaniem oraz życiem. Zachowanie i postępowanie osoby uzależnionej powoli staje się nawykiem.

Leczenie uzależnień – terapia grupowa czy indywidualna?

Leczenie uzależnień jest procesem długotrwałym. Ważne jednak jest to, aby ten proces odbywał się przy odpowiednich technikach terapeutycznych i pracy na motywacją osoby uzależnionej. Głównym celem jest reedukacja i resocjalizacja pacjenta.

Powrót do zdrowia człowieka borykającego się z nałogiem wymaga wsparcia nie tylko psychoterapeuty, ale również ze strony rodziny oraz najbliższych. Osoba uzależniona dzięki terapii ma całkowicie zmienić swoje zachowanie – ograniczyć/ zaprzestać korzystania i zażywania substancji psychoaktywnej czy podejmowania działań szkodzących samemu sobie. Jak wiadomo, nie jest to łatwe!

Najważniejszym aspektem i punktem wyjściowym jest przyznanie się przed samym sobą, że ma się problem. Jest to zawsze bardzo ważny moment w pracy terapeutycznej. Odpowiednia diagnoza, dobranie planu terapii oraz pracy to działania, które są kolejnym istotnym elementem zmierzającym ku zwiększeniu motywacji, a tym samym – do zachowania abstynencji.

W przypadku osób uzależnionych bardzo skuteczna jest terapia grupowa. Dzięki takiej formie ktoś będący w nałogu ma możliwość skonfrontowania swoich doświadczeń z innymi ludźmi. Nad grupą czuwa doświadczony specjalista, który potrafi relacje wytworzone pomiędzy jej członkami przekształcić w wartościowy środek terapeutyczny. Grupowa terapia uzależnień jest również tańsza niż terapia indywidualna.

Jeżeli Ty lub ktoś z Twoich bliskich ma problem z nałogiem, skontaktuj się z naszą Poradnią Rodzinną Salomon.