Zdrowe odżywianie i aktywność fizyczna są kluczowe dla zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego. Zdarza się jednak, że zdrowy styl życia przeradza się w obsesję – w przypadku obsesji na punkcie aktywności fizycznej mówimy o fitoreksji, zaś obsesja na punkcie zdrowego odżywiania prowadzi do ortoreksji. Czym jest ortoreksja, gdzie przebiega granica między zdrowym odżywianiem a ortoreksją i jak to możliwe, że zdrowe odżywianie może okazać się niezdrowe?

Ortoreksja – co to jest?

Ortoreksja to obsesja na punkcie zdrowego odżywiania, jeden z rodzajów zaburzenia odżywiania. Osoby, które z różnych przyczyn, zaczynają coraz baczniej przyglądać się etykietom, źródłom pochodzenia produktów oraz sposobie przygotowywania posiłków, z czasem wpadają w pułapkę. Odrzucają bowiem coraz liczniejsze grupy produktów, wybrane „dopuszczalne” produkty kupują wyłącznie w ściśle wybranych przez siebie miejscach, a także poświęcają coraz więcej czasu na samodzielne przygotowywanie produktów spożywczych – w miarę możliwości uprawiają owoce i warzywa, sami przygotowują kefiry, kiszą kapustę, pieką chleby. Ponadto unikają spożywania dań, których sami nie przygotowywali lub chociaż nie nadzorowali gotowania.

Dbałość o zdrową dietę przestaje być elementem zdrowego stylu życia, gdy przejmuje kontrolę nad życiem. Osoby cierpiące na ortoreksję całe swoje życie dostosowują do zdrowego żywienia – każdą wolną chwilę spędzają na planowaniu zakupów, szukaniu informacji o zdrowych i niezdrowych produktach lub na gotowaniu. Z czasem skłonni są nawet do porzucenia pracy, która im to uniemożliwia. Cierpią też relacje społeczne, które nie tylko narażałyby je na spożywanie posiłków w restauracji czy przygotowywanych przez przyjaciół, ale także zabierały cenny czas na planowanie własnego menu.

Ortoreksja – czyli jak zdrowe odżywianie przeradza się w niezdrowy model żywienia?

Z czasem, gdy odrzucane są kolejne produkty spożywcze, dieta przestaje być zdrowa. Rezygnacja z tłuszczów roślinnych, węglowodanów, części białka (np. z nabiału zwierzęcego), z mięsa (bez odpowiedniego zastąpienia produktów mięsnych produktami wege) powoduje niedobory witamin i minerałów, u kobiet zanika miesiączka, wypadają włosy, łamią się paznokcie, po dłuższym czasie dochodzi do zmian w budowie kości, co powoduje ich łamliwość. Spadek masy ciała związany jest ze spadkiem tkanki tłuszczowej, ale i mięśniowej. U osób z ortoreksją cierpi nie tylko zdrowie psychiczne, ale i fizyczne – w konsekwencji coraz większych restrykcji dieta przestaje być zdrowa, a zaczyna być wyniszczająca.

Czym ortoreksja różni się od anoreksji?

Osoby z anoreksją skupiają się na ograniczeniu spożywanych kalorii, a ich celem jest chudnięcie. Osoby z ortoreksją skupiają się na jakości posiłków, a ich celem jest zdrowe odżywianie. W efekcie, w wyniku coraz większych restrykcji, najczęściej też chudną (możliwe są również wahania wagi). Chociaż każdy przypadek jest inny, co do zasady osoby mierzące się z anoreksją ukrywają się ze swoim problemem, podczas gdy osoby z ortoreksją chętnie dzielą się wiedzą o zdrowym żywieniu, często oceniając złe nawyki żywieniowe innych.

Biologiczne, środowiskowe i psychologiczne przyczyny ortoreksji

Przyczyny ortoreksji u osób zmagających się z tym zaburzeniem odżywiania mogą być różne, często też kilka przyczyn nakłada się jednocześnie. Wyróżniamy trzy rodzaje przyczyn ortoreksji:

  • biologiczne – obsesyjne cechy osobowości, perfekcjonizm, problemy medyczne, które leczy się zdrowym stylem życia (cukrzyca, nadciśnienie)
  • środowiskowe – presja związana z byciem zdrowym i szczupłym, zdjęcia w mediach społecznościowych poddawane obróbce, przekonanie o możliwości osiągnięcia szybkich rezultatów w procesie chudnięcia bez obciążenia zdrowotnego
  • psychologiczne – zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne lub skłonności do obsesji, niska samoocena, potrzeba ciągłej kontroli

Ortoreksja – leczenie i diagnoza

Diagnoza ortoreksji wymaga pomocy doświadczonego psychologa w Łodzi, który będzie umiał odróżnić ją od innych zaburzeń odżywiania, przede wszystkim od jadłowstrętu psychicznego. W naszej Poradni Salomon przypadkami ortoreksji zajmuje się doświadczony psycholog i dietetyk kliniczny, dzięki czemu terapia jest holistyczna – obejmuje zarówno pomoc w zakresie psychologicznym, jak i dietetycznym. Dzięki temu Pacjent otrzymuje kompleksowe wsparcie, pozwalające poradzić sobie z zaburzeniem odżywiania, a ułożona zbilansowana dieta wyrabia prawidłowe nawyki żywieniowe, oparte o zdrowe menu, w którym nie brakuje również miejsca na ulubione smakołyki, które nie psują efektów planu żywieniowego.